[h2]Jeśli przyjrzeć się historiom większości biegaczy, można dojść do wniosku, że jest to ciąg niekończących się nieszczęść. Pękające kości, naciągnięte mięśnie, choroby, depresje, urazy, anemie, gęsie stopki, łokcie tenisisty, hemoroidy i przetrenowanie. Pierwsze, co się nasuwa na myśl: to przecież niemożliwe, żeby ktokolwiek robił to dla przyjemności![/h2]

Niedawno ogłoszono, że naukowcy, prawdopodobnie amerykańscy, bo to zawsze muszą być naukowcy amerykańscy, są o krok od wynalezienia pigułki formy. Odkryto geny, hormony albo inne tajemnicze substancje, które decydują o tym, w jakim kierunku przebudowuje się ludzkie ciało. Podobno nie ma skutków ubocznych i już niedługo będzie teoretycznie możliwe, że połknie się tabletkę, a potem można leżeć na kanapie i oglądać w lustrze, jak rośnie forma. Nie trzeba nic robić, można jeść chipsy i dłubać w nosie. Tu więc szybkie pytanie do Ciebie, towarzyszu biegaczu i towarzyszko biegaczko: czy gdyby wprowadzono na rynek taki produkt, skorzystalibyście z oferty? Bo ja, po namyśle, doszedłem do wniosku, że raczej nie. Jeśli macie podobnie, to witajcie w klubie i przestańcie się oszukiwać, że biegacie dla formy, zdrowia lub przyjemności. Ten ciąg nieszczęść wymieniony z początku, to nic przyjemnego. Biegacie, bo lubicie cierpieć, ot co!

Jeśli chodzi o mnie, to szczerze nienawidzę biegania. Powiedzmy to wprost: nie ma nic przyjemnego w unoszeniu ciężkich nóg, poruszaniu opornymi rękami i ogólnym męczeniu się. Gdybym miał robić coś prawdziwie dla przyjemności, leżałbym w łóżku i żarł czekoladę kilogramami. Na pewno nie miałbym problemów ze znalezieniem interesujących, pozabiegowych, pionowych bądź poziomych rozkoszy. Połowa moich znajomych twierdzi, że biega dla zdrowia, a jednocześnie ich biegowe życie to pasmo nieprzyjemnych przypadłości i ciągłe problemy zdrowotne wynikające właśnie z treningu. Kto nigdy nie miał kontuzji, niech pierwszy rzuci pękniętym piszczelem. Kontuzje i przetrenowanie są wpisane w bieganie jak szaleństwo w osobowość ministra Antoniego. Nienawidzę tego, ale i kocham nienawidzić. Druga połowa znajomych rzekomo biega dla przyjemności, ale nie widzę nic pociągającego w tym, że męczę się, dyszę jak pies i ociekam potem. Jest wręcz odwrotnie: biegnąc, zazdroszczę niebiegającym. Podziwiam dostojnych spacerowiczów, że mają w sobie na tyle odwagi i silnej woli, aby nie biegać i pozwolić naczyniom krwionośnym zarastać cholesterolem. A najbardziej irytujący są jeźdźcy konni, którzy nie tylko nie biegają, nie tylko wygodnie siedzą i nie ociekają zmęczeniem, ale dodatkowo przemieszczają się w pięknych okolicznościach natury. Niby coś robią, a w gruncie rzeczy nic nie robią, siedzą jak przed telewizorem i mają czelność twierdzić, że to czas spędzony aktywnie.

Oczywiście po treningu odczuwa się coś na kształt przyjemności. To trochę jak w tym dowcipie o masochiście, który wyznaje lekarzowi, że kładzie przyrodzenie na stole i wali w nie młotkiem. – “Czy panu to sprawia przyjemność?” – pyta lekarz. – “Tak, gdy nie trafię” – odpowiada masochista. Podobny rodzaj wątpliwej przyjemności odczuwa się po maratonie. Jeśli chodzi o mnie, nigdy na mecie maratonu nie miałem myśli typu “Ale było przyjemnie, jutro zrobię to znowu”. Znacznie częściej, a właściwie zawsze, jest to raczej: “Nareszcie koniec. Nigdy więcej tego szaleństwa”. W przypadku spożywania czekolady takie myśli nigdy mnie nie nachodzą. Po jednej tabliczce mam chęć na następną, a potem jeszcze jedną. Gdyby jedzenie czekolady powodowało wzrost formy, byłbym absolutnie bezkonkurencyjny, lepszy od Małysza, Stocha i Justyny Kowalczyk razem wziętych. Ojczyzna byłaby ze mnie dumna, a medale na igrzyskach kosiłbym hurtowo.

Ustaliliśmy już, że w bieganiu nie ma nic, ale to absolutnie nic przyjemnego. Szczególnie w Polsce, szczególnie przy pogodzie takiej jak obecnie. Jest możliwe, że Amerykanie, Francuzi czy Hiszpanie biegają z innych powodów niż my, nie potrafię ogarnąć psychiki narodów, które tak niedawno nauczyły się używać widelców. Na pewno jednak cierpienie sprawia przyjemność Japończykom. W Japonii istnieje długa i chwalebna tradycja harakiri, dlatego nasi skośnoocy bracia są tak mocni w maratonie i kochają Szopena. Bez genu autodestrukcji nawet nie ma co marzyć o maratońskich sukcesach. Nikt normalny nie poddaje się aktywności, która zamienia mięśnie w obolałą masę spazmatycznie kurczącej się, nieskoordynowanej galarety.

W Polsce biegamy, bo po prostu lubimy cierpieć. Nawet nasz narodowy wieszcz pisał o tym, że cierpi za milijony. Nie na darmo jesteśmy narodem wybranym, który nie może zdzierżyć, gdy wszystko idzie zbyt dobrze i dzieje się zbyt zwyczajnie. Definiuje nas ciągły kryzys, poszukiwanie maratońskiej ściany, o którą można się z rozkoszą rozbić samolotem; nasza historia to stulecia poświęceń, umartwień, rozbiorów, egzekucji i przegranych wojen oraz powstań. Nie bez powodu celebrujemy Matkę Bożą Bolesną, a nie Matkę Bożą Zadowoloną z Życia. Szczęście w życiu doczesnym jest mocno podejrzane, silnie tkwi w nas chrześcijańska spuścizna Hioba i Szymona Słupnika, ideologia niesienia krzyża przez życie i bycia szczęśliwymi dopiero w raju. Jedynymi, którzy bez konfliktu sumienia potrafią w Polsce czerpać garściami z życia doczesnego, nie stroniąc od przyjemności, bogactwa i rozpusty, są biskupi i kardynałowie.

Filozofowie od tysiącleci zastanawiają się, jaki sens ma cierpienie. Jeśli zastanawiacie się, jaki sens ma bieganie, to z perspektywy dwudziestu lat doświadczenia z tym niewdzięcznym sportem powiem wprost: nie ma żadnego. Bieganie jest kompletnie bezsensowne. To tylko nasza potrzeba bycia w ruchu, świadomości, że się przemieszczamy i coś się dzieje, każe nam sądzić inaczej. Napędza nas nieznany żar, który każe wciąż gnać naprzód, chociaż tak naprawdę zawsze i wszędzie pozostajemy w miejscu. Celnym symbolem jest tu bieganie na bieżni w siłowni. Nie ma bardziej nonsensownej i smutnej czynności – człowiek niby biegnie, rozpaczliwie kręci nogami, poci się, dyszy i cały czas pozostaje w tym samym dusznym kącie pomiędzy oknem a wyjściem awaryjnym. Równocześnie jednak bieganie jest tak samo bezsensowną czynnością jak każda inna. Weźmy takie zbieranie znaczków – czy istnieje bardziej absurdalne hobby? Prawdziwym szczytem bezsensu byłby biegający filatelista, ale nie znam żadnego – może to natężenie nonsensu zabójcze dla przeciętnego człowieka?

Nie należy po prostu w bieganiu szukać sensu ani usprawiedliwienia. Nie ma go, trzeba się z tym pogodzić i kropka. Z wielu bezsensownych czynności wybraliśmy akurat bieganie, być może bezsensowne w nieco mniejszym stopniu niż zbieranie znaczków, a może tylko się tak oszukujemy. Podświadomie szukamy cierpienia, chcemy się zmęczyć i umartwiać tym zmęczeniem, kontuzjami, poświęceniem. Pewien mój znajomy zapytany, dlaczego trenuje tak ciężko, mimo świadomości, że to bardziej groźne dla jego formy niż pożyteczne, odparł, że pociąga go zawarty w tym heroizm. Po prostu sądzimy, że cierpienie uszlachetnia. A może nawet na jakiś czas poprawi to stan naszych naczyń krwionośnych i położymy się do grobu zdrowsi i szczuplejsi niż ci, którzy nie biegają? Nie należy się jednak łudzić, że bieganie jest przysługą dla zdrowia lub przyjemności. To raczej rozpaczliwe poszukiwanie sensu, na zasadzie: cierpię, więc jestem, a jeśli cierpię bardziej, to i jestem bardziej. A jeśli naprawdę nie lubisz, biegaczu i biegaczko, cierpieć, to cóż… czekaj z utęsknieniem na pigułkę formy. Zostanie stworzona właśnie dla ciebie.